Kαι όμως, μπορείτε να «χακάρετε» τον εγκέφαλό σας ώστε να τον κάνετε να σας… σπρώξει προς τη διαμόρφωση καλών συνηθειών – όπως η γυμναστική και η υγιεινή διατροφή. Με ποιον τρόπο; Μέσω της επανάληψης: κοινώς, επαναλαμβάνετε την καλή συνήθεια έως ότου σας «κολλήσει» και αποτελέσει μέρος του τρόπου ζωής σας.
Αυτό αναφέρει μια νέα μελέτη ψυχολόγων του Πανεπιστημίου του Γουόρικ σε συνεργασία με συναδέλφους τους από τα Πανεπιστήμια Πρίνστον και Μπράουν, η οποία δημοσιεύθηκε προσφάτως στην επιθεώρηση «Psychological Review». Οι ερευνητές δημιούργησαν ένα μοντέλο το οποίο δείχνει ότι το να αποκτήσουμε καλές (αλλά και κακές) συνήθειες εξαρτάται περισσότερο από το πόσο συχνά ακολουθούμε την καλή ή την κακή συνήθεια παρά από το πόση ευχαρίστηση αυτή μας προσφέρει.
Τα ψηφιακά πειραματόζωα
Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες ανέπτυξαν μια υπολογιστική προσομοίωση στην οποία ψηφιακά τρωκτικά είχαν απέναντί τους δύο μοχλούς, εκ των οποίων μόνο ο ένας συνδεόταν με την πιθανότητα επιβράβευσης. Ο μοχλός που πίσω του έκρυβε το βραβείο ήταν ο «σωστός» ενώ ο άλλος μοχλός ήταν ο «λάθος». Η πιθανότητα επιβράβευσης εναλλασσόταν ανάμεσα στους δύο μοχλούς και τα ψηφιακά τρωκτικά εκπαιδεύθηκαν στο να επιλέγουν τον «σωστό» μοχλό.
Όπως προέκυψε, όταν τα ψηφιακά πειραματόζωα εκπαιδεύθηκαν για μικρό χρονικό διάστημα, κατάφερναν να επιλέξουν τον καινούργιο «σωστό» μοχλό μόλις γινόταν αλλαγή στο ποιος μοχλός έκρυβε την επιβράβευση. Ωστόσο, όταν εκπαιδεύονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα στον έναν μοχλό, «κολλούσαν» στον «λάθος» πεισματικά, ακόμη και όταν εκείνος δεν συνδεόταν με την πιθανότητα επιβράβευσης. Ουσιαστικά δηλαδή τα ψηφιακά τρωκτικά παρέμεναν προσκολλημένα στην επαναλαμβανόμενη κίνηση που είχαν πλέον συνηθίσει, ακόμη και αν αυτό τους κόστιζε την επιβράβευση που θα λάμβαναν.
Η επανάληψη είναι το «κλειδί»
Ο δρ Έλιοτ Λούντβιχ, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Γουόρικ, εκ των συγγραφέων της νέας μελέτης, σχολίασε ότι «πολλά από αυτά που κάνουμε καθημερινά καθοδηγούνται από τη συνήθεια, ωστόσο το πώς μαθαίνουμε και διαμορφώνουμε συνήθειες παραμένει σε μεγάλο βαθμό μυστήριο. Η μελέτη μας ρίχνει φως σε αυτό το ερώτημα μέσω της ανάπτυξης ενός μαθηματικού μοντέλου το οποίο δείχνει πώς η απλή επανάληψη μπορεί να οδηγήσει στη διαμόρφωση συνηθειών που βλέπουμε στον άνθρωπο αλλά και σε άλλα όντα».
Από την πλευρά του ο δρ Αμιτάι Σενχάβ, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Γνωστικών, Γλωσσικών και Ψυχολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μπράουν που επίσης ήταν εκ των συγγραφέων της μελέτης ανέφερε: «Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν τι καθοδηγεί τις συνήθειές μας εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα και ένα από τα βασικά ερωτήματα είναι κατά πόσο οι συνήθειες αποτελούν προϊόν του τι επιθυμούμε ή του τι επαναλαμβάνουμε να κάνουμε. Το μοντέλο μας συμβάλλει στο να δοθεί μια απάντηση δείχνοντας ότι οι συνήθειες είναι προϊόν των προηγούμενων δράσεών μας, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις αυτές οι συνήθειες υποσκελίζονται από την επιθυμία μας να επιτύχουμε το καλύτερο».
Προς την καλύτερη κατανόηση διαταραχών
Η καινούργια μελέτη μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση διαταραχών όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή καθώς και η διαταραχή που συνδέεται με τα «τικ», οι οποίες χαρακτηρίζονται αμφότερες από επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές.
Επόμενο βήμα για τους ερευνητές είναι να διεξαγάγουν παρόμοια πειράματα σε πραγματικές συνθήκες, παρατηρώντας τις ανθρώπινες συμπεριφορές σε τεστ που αφορούν δράση και επιβράβευση.
