Μύθος 1ος : Αν ακούτε Mozart θα γίνετε εξυπνότεροι.
Ίσως σας κάνει να αισθάνεστε ανώτεροι, αλλά το άκουσμα της μουσικής του Mozart δεν θα σας κάνει εξυπνότερους από αυτούς που ακούνε Ρουβά και Γονίδη.
Ο παραπάνω μύθος έχει τις ρίζες του σε μια μελέτη του 1993 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature και η οποία έδειχνε ότι 12 φοιτητές είχαν μεγαλύτερο σκορ σε IQ tests αν προηγουμένως άκουγαν μια σονάτα του Mozart. Ο συγγραφέας Don Campbell υιοθέτησε αυτήν την δοξασία στο βιβλίο εκλαϊκευμένης ψυχολογίας "The Mozart Effect" και μια βιομηχανία εκατομμυρίων στήθηκε πουλώντας Cds και βίντεο σε γονείς που είχαν την ελπίδα ότι το καμάρι τους θα γινόταν εξυπνότερο.
Μεταγενέστερες μελέτες απέτυχαν να επαναλάβουν το αποτέλεσμα της πρώτης εκείνης μελέτης, ενώ οι αρχικοί ερευνητές υποστήριξαν ότι το αποτέλεσμα ήταν προσωρινό και δεν διαρκούσε παραπάνω από 10 με 15 λεπτά.
Μύθος 2ος : Όλα τα άτομα με αυτισμό έχουν ιδιοφυή ταλέντα.
Δεν γνωρίζουμε σε βάθος πολλά πράγματα για το σύνδρομο savant, την περίεργη αυτή κατάσταση στην οποία άτομα με αναπτυξιακές διαταραχές, όπως αυτισμό, επιδεικνύουν εκπληκτικές ικανότητες στην μουσική, την τέχνη και τα μαθηματικά. Αυτό όμως που γνωρίζουμε είναι ότι αυτός ο ευρέως διαδεδομένος μύθος έχει τις ρίζες του στην ταινία του 1988 "Rain Man" και ότι ο ήρωας της ταινίας αυτής θα ήταν ιδιαίτερα προικισμένος και ιδιαίτερα σπάνιος ακόμη και μεταξύ άλλων savant.
Σύμφωνα με τον Darold A.Treffert, M.D, της ιατρικής εταιρείας του Wisconsin, έναν αναγνωρισμένο ειδικό στο σύνδρομο Savant, περίπου 1 στα 10 άτομα με αυτισμό διαθέτουν κάποιες ικανότητες savant, ενώ ανάμεσα σε αυτούς με άλλες αναπτυξιακές δυσλειτουργίες, 1 στους 100 είναι savant. Ο Treffert υπολογίζει ότι όχι περισσότερα από 50 άτομα σε όλο τον κόσμο είναι "θαυμαστοί savants".
Επιπλέον προσέξτε τον χαρακτηρισμό ιδιοφυϊα. Οι διάσημοι "υπολογιστικοί δίδυμοι" που αναφέρει ο Oliver Sacks στο βιβλίο "The man who Mistook his wife for a Hat", μπορούν να δουν πρώτους αριθμούς σε έναν σωρό από σπιρτόξυλα ή να σου πουν μια μέρα της εβδομάδας πέφτει η 4η Ιουλίου το έτος 3024, αλλά δεν μπορούν να κάνουν έναν απλό πολλαπλασιασμό.
Μύθος 3ος : Τα πιο έξυπνα ζώα έχουν μεγαλύτερους εγκεφάλους.
Ο εγκέφαλος μιας φάλαινας φυσητήρα είναι 5 φορές μεγαλύτερος από του ανθρώπου αλλά δεν νομίζω να μπορεί κανείς να παίξει μαζί της σκάκι.
"Ο σωστός συσχετισμός δεν βρίσκεται μεταξύ του μεγέθους του εγκεφάλου και της ευφυίας άλλα στον λόγο του βάρους του εγκεφάλου προς το βάρος του σώματος και της εφυϊας" εξηγεί ο Molnar-Szakacs. "Σε έναν άνθρωπο, του οποίου ο εγκέφαλος ζυγίζει περίπου 1.36 κιλά, ο λόγος είναι περίπου 1:50. Στα άλλα θηλαστικά είναι εγγύτερα στο 1:80 ή 1:200. Επομένως, όσο μικρότερος είναι ο λόγος τόσο πιο έξυπνο είναι το ζώο".
Ο Molnar-Szakacs προσθέτει ότι ακόμη μεγαλύτερη σημασία από την παραπάνω αναλογία, έχει το τί υπάρχει μέσα στο κρανίο. "Τα μέρη του ανθρώπινου εγκεφάλου που ελέγχουν τις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες βρίσκονται στον φλοιό του εγκεφάλου".
Μύθος 4ος : Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Η συμπεριφορά κάποιων που έχουν πιεί παραπάνω από το κανονικό, ίσως ενισχύει αυτόν τον μύθο, αλλά το αλκοόλ δεν σκοτώνει νευρώνες ή δημιουργεί τρύπες στον εγκέφαλο. Ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το αλκοόλ και τα ναρκωτικά διαταρράσουν τα συστήματα του εγκεφάλου. Είναι η επίδραση που έχουν στους νευροδιαβιβαστές, σεροτονίνη και ντοπαμίνη, που παραπλανούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, οδηγώντας σε συναισθήματα ευφορίας και στην συνέχεια εθισμού.
"Βραχυπρόθεσμα, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά μάλλον αλλάζουν την λειτουργία του εγκεφάλου παρά επηρεάζουν την δομή του". Σπανίως ένας χρόνιος πότης μπορεί να αναπτύξει το σύνδρομο Wernicke-Korsakoff, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ατροφία και σμίκρυνση του θαλάμου και του υποθαλάμου και από την ανικανότητα επαναφοράς ή σχηματισμού αναμνήσεων. Αυτό το σύνδρομο δεν είναι άμμεσο αποτέλεσμα της κατανάλωσης αλκοόλ αλλά μια δευτερεύουσα κατάσταση που προκαλείται από κατάχρηση αλκοόλ σε τέτοιο βαθμό που παρεμποδίζεται η απορρόφηση της βιταμίνης Β, αφήνοντας τον εγκέφαλο υποσιτισμένο.
Μύθος 5ος : Οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν μόνο το 10% του εγκεφάλου τους.
Μια παράθεση του William James που έχει κατακρεουργηθεί, διαστρεβλωθεί και χρησιμοποιηθεί εσφαλμένα, ίσως εξηγεί την καταγωγή του μύθου.
Κάνοντας μια γενική αναφορά στο δυναμικό του ανθρώπου, ο παραπάνω ψυχολόγος και φιλόσοφος είπε ότι οι άνθρωποι "κάνουν χρήση ενός πολύ μικρού τμήματος της συνείδησης τους και των ψυχικών τους πόρων γενικά."
Χάρη στην πρόοδο των τεχνικών νευροαπεικόνισης, αυτός ο μύθος έχει καταρριφθεί. Ενώ δεν χρησιμοποιούμε το σύνολο του εγκεφάλου μας κάθε στιγμή, πολλαπλές περιοχές στρατολογούνται ταυτόχρονα για κάθε έργο που καλούμαστε να φέρουμε εις πέρας. Για παράδειγμα, όλα τα διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου που ευθύνονται για την όραση, την αίσθηση, τον σχεδιασμό, τον κινητικό συντονισμό, την μυϊκή δραστηριότητα και την ομοιόσταση, απαιτούνται προκειμένου να παίξουμε μια παρτίδα τένις ή να γράψουμε λέξεις σε μια σελίδα χαρτί. Στην πραγματικότητα, νέες μελέτες που εξέτασαν τον εγκέφαλο σε ανάπαυση, αποκαλύπτουν ότι ένα ολόκληρο δίκτυο περιοχών είναι ενεργό ακόμη και όταν ένα άτομο δεν κάνει τίποτα.
